EVM અને VVPT શું છે?

ઇલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન (જેને ઈવીએમ કહે છે.) ઇલેક્ટ્રોનિક સાધનોનો પ્રયોગ કરીને મતદાન કરાવવાના કે મતગણતરી કરવાના કામ કરવામાં મદદ કરે છે.

ચૂંટણીપંચ દ્વારા અપાયેલી માહિતી અનુસાર, ઈવીએમના બે યુનિટ તૈયાર કરવામાં આવ્યા છેઃ કન્ટ્રોલ યુનિટ અને બૅલેટ યુનિટ. આ બંને યુનિટને કૅબલ વડે એકબીજા સાથે જોડવામાં આવે છે. ઈવીએમનો કન્ટ્રોલ મતદાન અધિકારી પાસે હોય છે.

બૅલેટિંગ યુનિટને મતદાતાઓને મત આપવા માટે મત-કુટિરમાં રાખવામાં આવે છે. એવું એ નક્કી કરવા માટે કરવામાં આવે છે કે મતદાન અધિકારી તમારી ઓળખની પુષ્ટિ કરી શકે. ઈવીએમની સાથે, મતપત્ર દાખલ કરવાને બદલે, મતદાન અધિકારી બૅલેટ બટન દબાવે છે જેનાથી મતદાર પોતાનો મત આપી શકે છે.

તો, VVPT એટલે કે વોટર વેરિફિકેશન પેપર ઑડિટ વિશે જાણીએ. તે ઇવીએમની સાથે જોડાયેલું એક મશીન છે જે ખરેખર તો એક પ્રિન્ટર જેવું હોય છે.

ઈવીએમ દ્વારા મત આપ્યા પછી VVPTમાંથી નીકળતી ચબરખી એ વાતની ખરાઈ કરી આપે છે કે તમારો મત એ જ ઉમેદવારને મળ્યો છે જેને તમે આપ્યો હતો.

VVPTમાંથી નીકળેલી ચબરખી પર ઉમેદવારનું નામ અને તેનું ચૂંટણીચિહ્ન છપાયેલું હોય છે. એક મતદાતા તરીકે તમે સાત સેકંડ સુધી એ ચબરખીને જોઈ શકો છો, ત્યાર પછી એને સીલબંધ બૉક્સમાં પાડી દેવામાં આવે છે. VVPTની આ ચબરખી મતદાતાને આપવામાં નથી આવતી.

મતગણતરી વખતે જો કોઈ વિવાદ થાય તો આ ચબરખીઓની ગણતરી પણ કરી શકાય છે.

ચૂંટણીપંચે કહ્યું છે કે ઈવીએમમાં કોઈ પ્રકારની ગરબડ કરવી અસંભવ છે. જોકે, સમયસમયાંતરે આ મશીનોની પ્રામાણિકતા અંગે સંદેહજનક પ્રશ્નો થતા રહ્યા છે. ઘણી વાર ચૂંટણી હારી જનાર પાર્ટીઓ સવાલ ઉઠાવે છે કે આ મશીનોને હૅક કરી શકાય છે.