યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સિટીમાં સ્થાન મેળવનાર અમદાવાદ ભારતનું પ્રથમ શહેર, જાણો રસપ્રદ વાતો

ગુજરાતના સૌથી મોટા શહેર અમદાવાદનો આજે 612મો જન્મદિવસ છે. યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સિટીમાં સ્થાન મેળવનાર અમદાવાદ ભારતનું પ્રથમ શહેર છે. વર્લ્ડ હેરિટેજમાં સમાવિષ્ટ અમદાવાદ એ ઇતિહાસ, પરંપરા અને આધુનિકતાનો સંગમ છે. જો આ શહેરમાં સદીઓ જૂની મસ્જિદોનું સ્થાપત્ય જોવા જેવું હોય તો સાબરમતી નદી પર બનેલો નવો અટલ બ્રિજ તેનું નવું સ્થળ અને સેલ્ફી પોઈન્ટ છે. અમદાવાદ શહેર બે શહેરોમાં વહેંચાયેલું છે. આ વિભાજન સાબરમતી નદીના લીધે થાય છે. નદી શહેરને બે ભાગમાં વહેંચે છે.

જૂના અમદાવાદને કોટ વિસ્તાર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. શહેરમાં 10 કિલોમીટર લાંબી દિવાલ હતી. એવું કહેવાય છે કે આ દિવાલ ભૂતકાળમાં શહેરની રક્ષા કરતી હતી. તેના પર થાંભલા લાગેલા છે. જે ચોક્કસ સમુદાયના ઘરો અને તેમના વિસ્તારનું પ્રતિનિધિત્વ કરતું હતું. આ દિવાલમાં 12 દરવાજા હતા. કેટલાક દરવાજા આજે પણ છે. તેમાંથી દિલ્હી દરવાજા અને લાલ દરવાજા મુખ્ય છે.

અમદાવાદ અગાઉ કર્ણાવતી તરીકે જાણીતું હતું અને 1411 પછી મુઝફ્ફર વંશના સુલતાન અહમદ શાહ દ્વારા તેનું નામ બદલીને કરવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે તેણે રાજા કર્ણદેવ પ્રથમ પાસેથી તેને જીતી લીધું હતું. અહીંની ઘણી મસ્જિદો તે સમયના સ્થાપત્યને પ્રતિબિંબિત કરે છે. 1960 થી 1970 સુધી અમદાવાદ ગુજરાતની રાજધાની રહ્યું જ્યારે મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાત મહાગુજરાત ચળવળ પછી બોમ્બે રાજ્યમાંથી અલગ થયા. આ પછી નવા શહેરની રચના અને વસાહત કરવામાં આવી અને તેનું નામ ગાંધીનગર રાખવામાં આવ્યું. આજે ગાંધીનગર ગુજરાતનું પાટનગર છે. આજે પણ ગુજરાતની હાઈકોર્ટ અમદાવાદમાં આવેલી છે. અમદાવાદ રાજ્યનું નાણાકીય કેન્દ્ર ગણાય છે.

આઝાદીની ચળવળમાં અમદાવાદે મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. બ્રિટિશ શાસન વિરુદ્ધ મહાત્મા ગાંધીના અભિયાનને કારણે આ શહેર ઘણા મોટા કાર્યક્રમો અને સંઘર્ષોનું સાક્ષી બન્યું. સાબરમતી નદી પર બાપુના આશ્રમને કારણે આજે એક મુખ્ય માર્ગ આશ્રમ રોડ તરીકે ઓળખાય છે. મહાત્મા ગાંધી લાંબા સમય સુધી સાબરમતી આશ્રમમાં રહ્યા હતા. અમદાવાદને 21મી સદીમાં લાવનાર તેના વિકસતા કાપડ ઉદ્યોગ માટે તેને 'પૂર્વનું માન્ચેસ્ટર' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ શહેર નવરાત્રિ દરમિયાન તેની ભવ્યતા અને મોટા પાયે ઉજવણી માટે જાણીતું છે, જે એક ઓપન-એર સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક ઉત્સવ છે.

આઝાદીની ચળવળમાં અમદાવાદે મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. બ્રિટિશ શાસન વિરુદ્ધ મહાત્મા ગાંધીના અભિયાનને કારણે આ શહેર ઘણા મોટા કાર્યક્રમો અને સંઘર્ષોનું સાક્ષી બન્યું. સાબરમતી નદી પર બાપુના આશ્રમને કારણે આજે એક મુખ્ય માર્ગ આશ્રમ રોડ તરીકે ઓળખાય છે. મહાત્મા ગાંધી લાંબા સમય સુધી સાબરમતી આશ્રમમાં રહ્યા હતા. અમદાવાદને 21મી સદીમાં લાવનાર તેના વિકસતા કાપડ ઉદ્યોગ માટે તેને 'પૂર્વનું માન્ચેસ્ટર' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ શહેર નવરાત્રિ દરમિયાન તેની ભવ્યતા અને મોટા પાયે ઉજવણી માટે જાણીતું છે, જે એક ઓપન-એર સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક ઉત્સવ છે.