Citizenship Amendment Act: શું છે અને તેનાથી કોણે મળશે નાગરીકતા, દેશમાં લાગૂ, જાણો હવે શું શું બદલાશે ?

CAA

હાઇલાઇટ્સ

- મોદી સરકારે CAA નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યું

- CAA લાગુ થયા પછી શું બદલાશે?

- કોઈની નાગરિકતા છીનવાઈ જશે?

What is UCC: લોકસભા ચૂંટણીની તારીખો જાહેરા થતા પહેલા મોદી સરકારે એક મોટી રાજકીય ચાલ કરી છે. કેન્દ્ર સરકારે નાગરિકતા સંશોધન કાયદો  (CAA)નું નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યું છે

આખરે આ CAA શું છે અને મુસ્લિમો તેનો આટલો વિરોધ કેમ કરી રહ્યા છે, ચાલો જાણીએ...

 શું છે નાગરિકતા સંશોધન કાયદો?

CAA નાગરિકતા સંશોધન કાયદો 2019 એ ત્રણ પડોશી દેશો (પાકિસ્તાન, અફઘાનિસ્તાન અને બાંગ્લાદેશ) ના લઘુમતીઓને ભારતીય નાગરિકત્વ આપવાનો માર્ગ મોકળો કરે છે જેમણે લાંબા સમયથી ભારતમાં આશ્રય લીધો છે. આ કાયદામાં કોઈપણ ભારતીયની નાગરિકતા છીનવી લેવાની કોઈ જોગવાઈ નથી, પછી ભલે  તેનો કોઈપણ ધર્મ હોય. આ કાયદાથી ભારતના મુસ્લિમો અથવા કોઈપણ ધર્મ અને સમુદાયના લોકોની નાગરિકતા પર કોઈ ખતરો નથી.

CAA ક્યારે પસાર થયો ?

CAA  ને 11 ડિસેમ્બર, 2019 ના રોજ ભારતીય સંસદમાં પસાર કરવામાં આવ્યું હતું, તેની તરફેણમાં 125 અને તેની વિરુદ્ધમાં 105 મતો પડ્યા હતા. આ બિલને રાષ્ટ્રપતિએ પણ 12 ડિસેમ્બરે મંજૂરી આપી હતી.

નાગરિકતા સુધારા કાયદાનું સંપૂર્ણ સ્વરૂપ એટલે કે CAA Citizenship Amendment Act છે. સંસદમાં પસાર થાય તે પહેલા CAB એટલે કે  (Citizenship Amendment Bill) હતો.  રાષ્ટ્રપતિની મંજૂરી મળ્યા બાદ આ બિલ સિવિલ એમેન્ડમેન્ટ એક્ટ બની જશે. (CAA, Citizenship Amendment Act) એટલે કે એક્ટ બની ગયો છે. 

CAA ને લઈને કેમ થઈ રહયો છે વિવાદ ?

નાગરિકતા (સુધારા) કાયદામાં  અફઘાનિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને પાકિસ્તાનમાંથી ચોક્કસ ધાર્મિક સમુદાયો (હિંદુ, શીખ, જૈન, ખ્રિસ્તી, બૌદ્ધ અને પારસી) ના ગેરકાયદેસર સ્થળાંતર કરનારાઓને ભારતીય નાગરિકત્વ આપવા માટે જોગવાઈ કરે છે. તેના પર કેટલાક આલોચકોનું કહેવું છે કે આ જોગવાઈ ભેદભાવપૂર્ણ છે, કારણ કે તેમાં મુસ્લિમોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો નથી. જેના કારણે તે વિવાદોમાં ઘેરાયેલો છે.

CAA માં મુસ્લિમોને કેમ જોડવામાં આવ્યા નથી ? 

ગૃહમંત્રી અમિત શાહે નાગરિકતા સંશોધન કાયદા અંગે સંસદમાં કહ્યું હતું કે અફઘાનિસ્તાન, પાકિસ્તાન અને બાંગ્લાદેશ મુસ્લિમ દેશો છે. ત્યાં બહુમતી મુસ્લિમો પર ધર્મના નામે જુલમ નથી થતો, જ્યારે આ દેશોમાં હિન્દુઓ સહિત અન્ય સમુદાયના લોકો પર ધર્મના આધારે અત્યાચાર થાય છે. તેથી આ દેશોના મુસ્લિમોને નાગરિકતા કાયદામાં સામેલ કરવામાં આવ્યા નથી. જો કે, આ પછી પણ તે નાગરિકતા માટે અરજી કરી શકે છે, જેના પર સરકાર વિચારણા કરીને નિર્ણય લેશે.

કોને મળી શકે છે નાગરિકતા ?

CAA લાગૂ થયા પછી, નાગરિકતા આપવાનો અધિકાર સંપૂર્ણપણે કેન્દ્ર સરકાર પાસે રહેશે. પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને અફઘાનિસ્તાનમાંથી હિન્દુ, શીખ, બૌદ્ધ, જૈન, ખ્રિસ્તી અને પારસી ધર્મના શરણાર્થીઓને ભારતીય નાગરિકતા આપવામાં આવશે. ઉલ્લેખનીય છે કે 31 ડિસેમ્બર 2014 પહેલા ભારતમાં આવીને સ્થાયી થયેલા લોકોને જ નાગરિકતા મળશે. આ કાયદા હેઠળ, તે લોકોને ગેરકાયદેસર ઇમિગ્રન્ટ્સ ગણવામાં આવ્યા છે, જેઓ માન્ય મુસાફરી દસ્તાવેજો (પાસપોર્ટ અને વિઝા) વિના ભારતમાં પ્રવેશ્યા છે અથવા માન્ય દસ્તાવેજો સાથે ભારત આવ્યા છે, પરંતુ નિર્ધારિત સમયગાળા કરતાં વધુ સમય માટે અહીં રોકાયા છે.

નાગરિકતા માટે કેવી રીતે કરવી અરજી  ?

નાગરિકતા મેળવવાની સમગ્ર પ્રક્રિયા ઓનલાઈન રાખવામાં આવી છે. આ અંગે એક ઓનલાઈન પોર્ટલ પણ તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. નાગરિકતા મેળવવા માટે, અરજદારોએ તે વર્ષ દર્શાવવું પડશે જ્યારે તેમણે કોઈપણ દસ્તાવેજો વિના ભારતમાં પ્રવેશ કર્યો હતો. અરજદાર પાસેથી કોઈપણ પ્રકારના દસ્તાવેજ માંગવામાં આવશે નહીં. નાગરિકતા સંબંધિત તમામ પેન્ડિંગ કેસ ઓનલાઈન ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે. પાત્ર વિસ્થાપિત વ્યક્તિઓએ માત્ર ઓનલાઈન પોર્ટલ પર જઈને અરજી કરવાની રહેશે. જે બાદ ગૃહ મંત્રાલય અરજીની તપાસ કરશે અને અરજદારને નાગરિકતા આપવામાં આવશે.

નાગરિકતા સંશોધન કાયદો 2019

આ બિલ ત્રણ દેશોના આ ધર્મો સાથે સબધિત ગેરકાયદેસર ઇમિગ્રન્ટ્સ માટે નાગરિકતા પર બે વધારાની જોગવાઈઓ ઉમેરે છે. 

નાગરિકતા પ્રાપ્ત કરવાના પરિણામો: બિલ જણાવે છે કે નાગરિકતા પ્રાપ્ત કરવા પર:

(i) આવી વ્યક્તિઓ ભારતમાં પ્રવેશ્યાની તારીખથી ભારતના નાગરિક તરીકે ગણવામાં આવશે

(ii) તેમના ગેરકાયદેસર સ્થળાંતરના સંબંધમાં તેમની સામે તમામ કાનૂની કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. અથવા નાગરિકતા અટકાવી દેવામાં આવશે.

એક્સેપ્શન -  વધુમાં, બિલ જણાવે છે કે ગેરકાયદેસર પ્રવાસીઓ માટે નાગરિકત્વની જોગવાઈઓ આસામ, મેઘાલય, મિઝોરમ અથવા ત્રિપુરાના આદિવાસી વિસ્તારોમાં લાગુ થશે નહીં,  જેવું કે બંધારણની છઠ્ઠી અનુસૂચિમાં સામેલ છે. આ આદિવાસી વિસ્તારોમાં કાર્બી આંગલોંગ (આસામમાં), ગારો હિલ્સ (મેઘાલયમાં), ચકમા જિલ્લો (મિઝોરમમાં), અને ત્રિપુરા આદિવાસી વિસ્તારનો સમાવેશ થાય છે. તે બંગાળ ઇસ્ટર્ન ફ્રન્ટિયર રેગ્યુલેશન, 1873 હેઠળની આંતરિક રેખા હેઠળ આવતા વિસ્તારોને પણ લાગુ પડશે નહીં. ઇનર લાઇન પરમિટ ભારતીયોની અરુણાચલ પ્રદેશ, મિઝોરમ અને નાગાલેન્ડની મુસાફરીને નિયંત્રિત કરે છે.

યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ શું છે?

યુનિફોર્મ સિવિલ કોડને લઈને ફરી એકવાર ચર્ચાઓ તેજ થઈ ગઈ છે. સરકારે તેને લાગુ કરવાના સંકેતો આપ્યા છે, જે બાદ UCCને લઈને લોકોમાં ચર્ચા ચાલી રહી છે.

તમને જણાવી દઈએ કે UCCમાં દેશમાં તમામ ધર્મો અને સમુદાયો માટે એક સમાન કાયદો બનાવવાની વાત કરવામાં આવી છે. જો સરળ ભાષામાં સમજીએ તો આ કાયદાનો અર્થ એ છે કે કાયદો દેશના તમામ ધર્મો અને સમુદાયો માટે સમાન બની જશે. ધર્મ

અને ધર્મ આધારિત હાલના જુદા જુદા કાયદા બિનઅસરકારક બની જશે. તમને જણાવી દઈએ કે UCC લાગુ થયા બાદ ઘણા ફેરફારો થયા છે.

ઉદાહરણ તરીકે, લગ્ન, છૂટાછેડા, દત્તક અને મિલકતમાં દરેક માટે એક નિયમ હશે. પરસ્પર સંબંધો અને પરિવારના સભ્યોના અધિકારોમાં સમાનતા રહેશે. જાતિ, ધર્મ કે પરંપરાના આધારે નિયમોમાં કોઈ છૂટછાટ આપવામાં આવશે નહીં. કોઈપણ ધર્મ

ખાસ માટે કોઈ અલગ નિયમ રહેશે નહીં.

શું છે UCC ની બંધારણીય માન્યતા?

યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ બંધારણની કલમ 44 હેઠળ આવે છે. જે જણાવે છે કે રાજ્યો સમગ્ર ભારતમાં નાગરિકો માટે સમાન નાગરિક સંહિતા સુનિશ્ચિત કરવાનો પ્રયાસ કરશે. આ કલમ હેઠળ દેશમાં આ સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવાની માંગ કરવામાં આવી છે.

UCC નો અમલ થશે ત્યારે શું થશે ફેરફાર ? 

તમને જણાવી દઈએ કે UCC લાગુ થયા બાદ લગ્ન, છૂટાછેડા, મિલકત, દત્તક વગેરે જેવી બાબતો. સાથે જ દરેક ધર્મમાં લગ્ન અને છૂટાછેડા માટે એક જ કાયદો હશે. જે કાયદો હિંદુઓ માટે હશે તે અન્ય માટે પણ હશે. તમે છૂટાછેડા વિના એક કરતા વધુ વખત લગ્ન કરી શકશો નહીં. શરિયત મુજબ મિલકતનું વિભાજન કરવામાં આવશે નહીં.

UCC લાગુ થયા પછી શું નહી બદલાય  ?

UCC ને લઈને  લોકોના મનમાં અનેક પ્રકારની વાતો ચાલી રહી છે. જેના કારણે ઘણા લોકો તેનો વિરોધ કરતા જોવા મળે છે, કારણ કે વાસ્તવમાં તેમનામાં તેના વિશે અનેક પ્રકારની ગેરમાન્યતાઓ છે. UCC ના અમલીકરણથી શું નહી બદલાય તે જાણો-

UCC તેના અમલ પછી લોકોની ધાર્મિક માન્યતાઓમાં કોઈ ફરક નહીં પડે. તે જ સમયે, UCC લાગુ થયા પછી, ધાર્મિક રિવાજો પર કોઈ અસર નહીં થાય. એવું નથી કે પંડિતો કે મૌલવીઓ લોકોના લગ્ન કરાવી શકશે નહીં (આમાં કોઈ ફેરફાર થશે નહીં).

લોકસભા દ્વારા પસાર કરાયેલ નાગરિકતા (સુધારા) બિલ, 2016 ની સરખામણી નાગરિકતા (સુધારા) બિલ, 2019 થી નાગરિકતા (સંશોધન) બિલ 2016 (લોકસભા દ્વારા પસાર)

કેટલાક ગેરકાયદેસર પ્રવાસીઓ માટે નાગરિકતા માટેની પાત્રતા: આ કાયદો ગેરકાયદેસર પ્રવાસીઓને ભારતીય નાગરિકતા પ્રાપ્ત કરતા અટકાવે છે. ગેરકાયદેસર સ્થળાંતર કરનારા વિદેશીઓ છે જેઓ માન્ય પાસપોર્ટ અથવા મુસાફરી દસ્તાવેજ વિના અથવા પરવાનગી આપેલા સમય પછી ભારતમાં પ્રવેશ કરે છે કે પછી નિર્ધારિત સમય કરતા વધુ રહે છે. 

બિલમાં આ જોગવાઈ કરઆ માટે અધિનિયમમાં સંશોધણ કરવામાં આવ્યું છે કે અફઘાનિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને પાકિસ્તાનના હિંદુઓ, શીખ, બૌદ્ધ, જૈન, પારસી અને ખ્રિસ્તીઓને ગેરકાયદેસર પ્રવાસી નહી માનવામાં આવે.  આ લાભ મેળવવા માટે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા ફોરેનર્સ એક્ટ, 1946 અને પાસપોર્ટ (ભારતમાં પ્રવેશ) એક્ટ, 1920માંથી પણ છૂટ આપવામાં આવી હશે. 1920નો કાયદો વિદેશીઓને પાસપોર્ટ લઈ જવાનો આદેશ આપે છે, જ્યારે કે 1946નો કાયદો ભારતમાં વિદેશીઓના પ્રવેશ અને પ્રસ્થાનને કંટ્રોલ કરે છે.  

બિલમાં આગળ જણાવ્યુ  છે કે તેના અમલમાં આવ્યાની તારીખથી, આવા ગેરકાયદેસર સ્થળાંતર કરનારાઓ સામે બાકી રહેલી તમામ કાનૂની કાર્યવાહી બંધ થઈ જશે.

નેચરલાઈઝેશન દ્વારા નાગરિકતા(Citizenship by naturalisation): અધિનિયમ કોઈ વ્યક્તિને નેચરલાઈઝેશન દ્વારા નાગરિકતા માટે  અરજી કરવાની મંજૂરી આપે છે, જો વ્યક્તિ કેટલીક યોગ્યતાને પૂર્ણ કરે છે. યોગ્યતાઓમાથી એક એ છે કે વ્યક્તિ છેલ્લા 12 મહિના અને છેલ્લા ૧૪ વર્ષોમાંથી ઓછામાં ઓછા ૧૧ વર્ષ સુધી ભારતમાં રહયો હોય કે પછી કેન્દ્ર સરકારની સેવામાં રહયો હોય.  

આ લાયકાતના સંદર્ભમાં અફઘાનિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને પાકિસ્તાનના હિંદુઓ, શીખો, બૌદ્ધો, જૈનો, પારસીઓ અને ખ્રિસ્તીઓ માટે બિલમાં અપવાદ છે. વ્યક્તિઓના આ જૂથો માટે, 11 વર્ષની આવશ્યકતા ઘટાડીને છ વર્ષ કરવામાં આવી છે.

આપવામાં આવશે.

OCI રજિસ્ટ્રેશન રદ કરવા માટેના કારણો: અધિનિયમ એવી જોગવાઈ કરે છે કે કેન્દ્ર સરકાર પાંચ આધારો પર OCI ની નોંધણી રદ કરી શકે છે, જેમાં છેતરપિંડી દ્વારા નોંધણી, બંધારણ પ્રત્યે બેવફાઈ દર્શાવવી, યુદ્ધ દરમિયાન દુશ્મન સાથે જોડાવાનો સમાવેશ થાય છે.આમાં ભારતના સાર્વભૌમત્વના હિતમાં આવશ્યકતા, સુરક્ષાનો સમાવેશ થાય છે. રાજ્ય અથવા જાહેર હિત, અથવા જો પાંચ નોંધણી વર્ષની અંદર OCIને બે વર્ષ કે તેથી વધુ કેદની સજા થઈ છે.

આ બિલ રજીસ્ટ્રેશન રદ કરવા માટેનું બીજું કારણ ઉમેરે છે, તે એ છે કે જો OCI એ દેશમાં અમલમાં રહેલા કોઈપણ કાયદાનું ઉલ્લંઘન કર્યું હોય.

જ્યારે લોકસભામાં બિલ પસાર કરવામાં આવ્યું હતું, ત્યારે અયોગ્યતા નાગરિકતા અધિનિયમ અથવા કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા સૂચિત અન્ય કોઈપણ જોગવાઈ દ્વારા સંચાલિત કરવામાં આવશે. કાયદાના ઉલ્લંઘનને મર્યાદિત કરવા માટે તેમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો. કાર્ડધારકને સાંભળવાની તક પણ આપવી પડશે

Edited by- kalyani deshmukh