ગુજરાત: આદિવાસી જિલ્લો કોરોના રસીકરણમાં મોખરે, 90 કિલોમીટરના અંતરે જોવા મળતું નથી કોઈ ગામ

ગુજરાતમાં 27 જિલ્લાઓ સાથે 14 આદિવાસી જિલ્લાઓ છે.  દાહોદ, બનાસકાંઠા, પંચમહાલ, નર્મદા મહીસાગર વગેરેમાં કોરોના રસીકરણને સફળ બનાવવા માટે જિલ્લા કક્ષાની યોજનાઓ બનાવવામાં આવી હતી. જિલ્લા રસીકરણ અધિકારીઓને તેમના વિસ્તારની મુશ્કેલીઓના આધારે રસીકરણ યોજનાઓ બનાવવાની સત્તા આપવામાં આવી હતી. રાજ્ય કક્ષાએ નિયમિત બેઠકો યોજીને સમસ્યાઓ સાંભળી હતી. સારા કામની પ્રશંસા કરવામાં આવી, નવા સૂચનો અપનાવવામાં આવ્યા અને તબીબી સંસાધનોને મજબુત કરવામાં આવ્યા, જેની મદદથી 45 વર્ષથી ઉપરની વય જૂથની 60 ટકા ગુજરાતમાં રસી આપવામાં આવી છે, જ્યાં આદિવાસી જૂથના જિલ્લાઓ કોરોના રસીકરણમાં ટોચ પર છે.

કચ્છના રણને અડીને આવેલા બનાસકાંઠા જિલ્લામાં 90 કિલોમીટરના અંતરે કોઈ ગામ જોવા મળતું નથી, અહીં પ્રશાસને કોરોના રસીકરણ માટે સ્થાનિક નેટવર્કની મદદ લીધી હતી. 60 મિલિયનથી વધુની વસ્તી ધરાવતા ગુજરાત રાજ્યને રસીકરણ માટે ઘણા પડકારો છે, માત્ર બનાસકાંઠા જિલ્લાના 13.27 ટકા શહેરી છે, જ્યારે તેની 86.7 ટકા વસ્તી ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં રહે છે. જ્યાં લોકોને રસી માટે પ્રોત્સાહિત કરવું પોતે જ પડકારજનક હતું. આરોગ્ય વિભાગે આવા વિસ્તારો માટે જિલ્લા અને સ્થાનિક કક્ષાના પ્રતિનિધિઓની મદદ લીધી હતી. 

ગુજરાતના સ્ટેટ ઇમ્યુનાઇઝેશન ઓફિસર અને ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર અર્બન હેલ્થ ડો.નયનકુમાર પોપટલાલ જાનીએ જણાવ્યું હતું કે આદિવાસી જૂથમાં રસીકરણમાં વિશ્વાસ વધારવા માટે સ્થાનિક જૂથની મદદ લેવામાં આવી હતી, બનાસકાંઠા જિલ્લામાં લગભગ દરેક પરિવાર ડેરી વ્યવસાયમાં છે, કોરોના રસી માટે ડેરી ઉત્પાદનોના નેટવર્ક દ્વારા કોરોના રસી સંબંધિત ગેરસમજો દૂર કરવામાં આવી હતી. દાહોદમાં આ કામ માટે શિક્ષકોની મદદ લેવામાં આવી હતી, આ જૂથે વહીવટ અને સામાન્ય લોકો વચ્ચે સેતુનું કામ કર્યું હતું. રાજ્યના તમામ પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો પર ILR (આઈસલિંક્સ રેફ્રિજરેટર) કોલ્ડ ચેઈન અને ડીપ ફ્રીઝ હોવાના ફાયદાથી રસીને સૂક્ષ્મ સ્તરે સાચવવાનું શક્ય બન્યું છે. જો આપણે પેરામેડિકલ સ્ટાફની વાત કરીએ તો, જિલ્લાના દરેક પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રમાં ANM પોસ્ટ ફાળવવામાં આવે છે.

ડો.જાનીએ જણાવ્યું હતું કે તમામ PHC માં ANMની એક પણ જગ્યા ખાલી નથી, તેથી જ માનવ સંસાધનની અછત ક્યારેય સમસ્યા રહી નથી. મહિસાગરપુર જિલ્લા રસીકરણ અધિકારી અને જિલ્લા ગુણવત્તા ખાતરી તબીબી અધિકારી ડૉ. બિજેન્દ્રસિંહે જણાવ્યું કે ઘણી જગ્યાએ ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડ્યો. માલીબાડ સમુદાયમાં માત્ર 20 ટકા રસીકરણ થયું છે. આ સમુદાયના એક અધિકારીએ રસી લીધી અને ત્યારબાદ તેમણે જણાવ્યું કે રસી સુરક્ષિત છે મહીસાગરપુરનો એક મોટો સમુદાય છે જે દૈનિક મજૂરો છે, તેઓ વહેલી સવારે પોતાના ઘરો છોડીને રાત્રે પાછા આવે છે, આવા સમુદાયોને રસી આપવા માટે રાત્રે ખાસ રસીકરણ સત્રો યોજવામાં આવ્યા હતા. જિલ્લા સ્તરે, રસી માટે લોકોને એકત્ર કરવા માટે આંગણવાડી, આશા અને આરોગ્ય કર્મચારીઓની મદદ લેવામાં આવી હતી, જ્યારે રાજ્ય કક્ષાએ વહીવટી અધિકારીઓ, આરોગ્ય સચિવ, યુનિસેફ અને યુએનડીપીના પ્રતિનિધિઓની મદદથી કોવિડ રસીકરણ હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું.

કેટલાક અસરકારક જિલ્લા કક્ષાના પગલાં

મહિસાગરપુર જિલ્લામાં, DIO (જિલ્લા રસીકરણ અધિકારી)ની પહેલ સાથે, દર દસમા દિવસે RT PCR ટેસ્ટ અથવા કોવિડ રસી લાગુ કરવાની પહેલ કરવામાં આવી હતી, તે સ્થાનિક દુકાનદારો માટે અમલમાં મુકવામાં આવી હતી.

સોશિયલ મીડિયા પર પ્રસારિત કોવિડ રસીની ખોટી માન્યતાઓ સ્થાનિક સ્તરે જ દૂર કરવામાં આવી હતી, જેમાં મીડિયાની મદદ લેવામાં આવી હતી.

કેટલાક સમુદાયો જેમને રસી વિશે શંકા હતી, તે સમુદાયમાંથી આવતા અધિકારીઓ અને તેમના પરિવારોને કોરોનાની રસી આપીને રસીની સલામતી અંગે ખાતરી આપવામાં આવી હતી.

ત્રણ દિવસીય વિશેષ શિબિરમાં 15000 સુપર સ્પ્રેડર આરોગ્ય કર્મચારીઓને કોવિડ રસી આપવામાં આવી હતી.

કોવિડ રસીના બે કરોડ ડોઝ આપવામાં આવ્યા હતા

લગભગ સાત કરોડ (6.48 કરોડ)ની વસ્તી ધરાવતા ગુજરાત રાજ્યમાં 12 જૂન સુધી કોવિડ રસીના બે કરોડ ડોઝ આપવામાં આવ્યા હતા. રસીનો બીજો ડોઝ પણ 45 લાખ લોકોને આપવામાં આવ્યો છે. રાજ્યએ વહીવટી એકમોની મદદથી દરરોજ ત્રણ લાખ રસી ડોઝ આપવાનું લક્ષ્ય નક્કી કર્યું છે.