હિંદુ ધર્મની માન્યતાઓ અનુસાર, મૃત્યુ પછી 12 દિવસ સુધી શોક મનાવવામાં આવે છે. બાર દિવસનો આ સમય બારમાની વિધિ તરીકે ઓળખાય છે
હિંદુ ધર્મમાં એવી માન્યતા છે કે તેરમા દિવસે લોકોને જમણવાર આવતા ભોજનથી આત્માને શક્તિ મળે છે અને તે સરળતાથી યમલોકની યાત્રા કરી શકે છે. તેથી, વ્યક્તિના મૃત્યુના 13મા દિવસ પછી તેરમા દિવસની તહેવારનું આયોજન કરવામાં આવે છે. તેનાથી આત્માને પણ મુક્તિ મળે છે
મૃત વ્યક્તિના શરીરમાંથી અશુદ્ધ કીટાણુઓ બહાર આવે છે. તેથી મૃત્યુ પછી ઘરની સફાઈ કરવી જોઈએ. દિવાલોને સફેદ કરવી, ફ્લોર ધોવા, ગરમ પાણીથી કપડાં ધોવા, વસ્તુઓને પોલિશ કરવી, રંગ વગેરે એવી રીતે કરવા જોઈએ કે દૂષિતતાના નિશાન ન રહે. આ કામ દસથી તેર દિવસના સમયગાળામાં પૂર્ણ કરવું જોઈએ.
સપિંડકરણ શ્રાદ્ધ કરવાનો અધિકાર મેળવવા માટે, 16 માસિક શ્રાદ્ધ સપિંડકરણ શ્રાદ્ધના 11મા કે 12મા દિવસે કરવા જોઈએ. સપિંડકરણ શ્રાદ્ધ 12માં દિવસે કરવું જોઈએ. સપિંડકરણ શ્રાદ્ધ કરવાથી મૃત આત્માને પિતૃનું બિરુદ મળે છે અને પિતૃલોકમાં સ્થાન મળે છે.
આપણાં શાસ્ત્રોમાં ત્રીજે દિવસે મુંડન તથા દશમું અગિયારમું, બારમું તથા તેરમું કરવામાં આવે છે.
આ દિવસે બ્રાહ્મણોને ભોજન કરાવવાથી મૃતકની આત્માને શાંતિ મળે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે બારમા દિવસની વિધિ પછી જ મૃતકની આત્માને ભગવાનના ધામમાં સ્થાન મળે છે.
12માં દિવસે પથેય શ્રાદ્ધ કરવું જોઈએ અને મૃત્યુ શાંતિ વિધિ કરવી જોઈએ. દરેકને આમંત્રિત કરીને મીઠો ખોરાક ખવડાવવો જોઈએ. હાલમાં આ પદ્ધતિ 12મા દિવસે જ કરવામાં આવે છે. 13મા દિવસની પદ્ધતિથી, લિંગ દેહા પૃથ્વીની વાતાવરણીય ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશ કરે છે અને આગળની ગતિ મેળવે છે. લિંગ શરીરની ગતિ પ્રાપ્ત કરવી, એટલે પરિવારના સભ્યો સાથેના તમામ સંબંધો અને બંધનોને તોડીને ભગવાન સાથે સંબંધ સ્થાપિત કરવો.
પિંડદાન 13માં દિવસે કરવામાં આવે છે
મૃતકના અંતિમ સંસ્કાર સંબંધિત તમામ જરૂરી વિધિઓ 13 દિવસ સુધી કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આત્મા તેના પરિવારના સભ્યો દ્વારા કરવામાં આવતી પ્રવૃત્તિઓનું કાળજીપૂર્વક નિરીક્ષણ કરે છે. 13માં દિવસે બ્રાહ્મણ ભોજનનું આયોજન કરવામાં આવે છે અને પિંડદાન કરવામાં આવે છે. પિંડ દાન અર્પણ કરવાથી, આત્માને શક્તિ મળે છે અને તે નશ્વર દુનિયાથી યમલોક સુધીની તેની યાત્રા પૂર્ણ કરે છે.
