History of Mahavir Jayanti - મહાવીર જયંતિ માત્ર એક ધાર્મિક પ્રસંગ નથી પરંતુ ભારતના સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક વારસાનો એક મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે. દર વર્ષે ચૈત્ર મહિનાની શુક્લ ત્રયોદશીના દિવસે ઉજવવામાં આવતો આ દિવસ ભગવાન મહાવીરના જીવન અને ઉપદેશોને આદરપૂર્વક યાદ કરવાનો અવસર છે. આ દિવસે, લાખો અનુયાયીઓ ઉપવાસ રાખે છે, શોભાયાત્રામાં ભાગ લે છે અને જૈન મંદિરોમાં વિશેષ પ્રાર્થના કરે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ તહેવાર સાથે જોડાયેલા કેટલાક ઐતિહાસિક અને આધ્યાત્મિક રહસ્યો છે, જેના વિશે બહુ ઓછા લોકો જાણે છે? આ લેખમાં આપણે મહાવીર જયંતીના ઇતિહાસ અને તે 5 રહસ્યો જાણીશું જે આ તહેવારને વધુ ખાસ બનાવે છે.
મહાવીર જયંતિનો ઇતિહાસ શું છે?
ભગવાન મહાવીરનો જન્મ અને બાળપણ
ભગવાન મહાવીરનો જન્મ બિહારના વૈશાલી જિલ્લાના કુંડલપુરમાં થયો હતો. તે રાજા સિદ્ધાર્થ અને રાણી ત્રિશલાનો પુત્ર હતો અને ઇક્ષ્વાકુ વંશનો હતો. રાજકુમાર હોવા છતાં, તેમને બાળપણથી જ ધ્યાન, સંયમ અને કરુણામાં રસ હતો, જે તેમના જીવનમાં આધ્યાત્મિક માર્ગનો પાયો બન્યો.
મહાવીર જયંતિની શરૂઆત કેવી રીતે થઈ ?
પ્રાચીન કાળથી, જૈન અનુયાયીઓ ભગવાન મહાવીરના જન્મદિવસને એક પવિત્ર તહેવાર તરીકે ઉજવતા આવ્યા છે. આ દિવસે, સરઘસ, ઉપદેશ, દાન અને ધ્યાન જેવા કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જે ફક્ત ધાર્મિક લાગણીઓને જ મજબૂત બનાવતા નથી પણ તેના સિદ્ધાંતોને જીવંત પણ બનાવે છે.
ભગવાન મહાવીરનો જીવન પરિચય - આધ્યાત્મિકતાની મિસાલ
અહિંસા, સત્ય અને બ્રહ્મચર્યના સિદ્ધાંતો
"જીવો અને જીવવા દો" નો સંદેશ આપીને, ભગવાન મહાવીરે એક એવું જીવન દર્શન રજૂ કર્યું જે આજે પણ એટલું જ સુસંગત છે. તેમના પાંચ મુખ્ય વ્રતો - અહિંસા, સત્ય, ચોરી ન કરવી, બ્રહ્મચર્ય અને અસંબંધ - એ જૈન સમાજને નૈતિક શિસ્તની સ્પષ્ટ દિશા આપી. ગાંધીજી દ્વારા અપનાવવામાં આવેલી અહિંસાની વિચારધારાનો મૂળ સ્ત્રોત પણ આ ઉપદેશોમાં રહેલો છે.
24માં તીર્થકરના રૂપમાં ભૂમિકા
મહાવીર જૈન ધર્મના છેલ્લા તીર્થંકર હતા, જેમણે પોતાના જ્ઞાન, તપ અને ઉપદેશો દ્વારા ધર્મના રહસ્યમય તત્વોને સામાન્ય લોકો સુધી પહોંચાડ્યા. તેમના ઉપદેશો સ્વ-શિસ્ત, કરુણા અને આધ્યાત્મિક શુદ્ધતા પર આધારિત હતા, જે આજે પણ જૈન સાધુઓ અને અનુયાયીઓના જીવનનો આધાર બનાવે છે.
તેમના ઉપદેશ અને સમાજ પર પ્રભાવ
ભગવાન મહાવીરે સમાનતાનો સંદેશ આપ્યો અને જાતિ, લિંગ અને મિલકતના આધારે કોઈપણ ભેદભાવને નકારી કાઢ્યો. તેમણે સ્ત્રીઓને પણ મુક્તિનો હકદાર માન્યા અને શ્રાવક-શ્રાવિકા પરંપરાની સ્થાપના કરી, જેણે જૈન ધર્મમાં સામાજિક સમાવેશનો માર્ગ ખોલ્યો.
જૈન ધર્મના તહેવારોમા મહાવીર જયંતિનુ વિશેષ સ્થાન
અન્ય જૈન પર્વોની તુલનામાં મહાવીર જયંતિનુ મહત્વ
મહાવીર જયંતિ એ જૈન ધર્મનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ અને ભાવનાત્મક રીતે જોડાયેલો તહેવાર છે. જોકે પર્યુષણ, મોક્ષ પર્વ જેવા અન્ય તહેવારો પણ ઉજવવામાં આવે છે, મહાવીર જયંતિ ભગવાનના જન્મની સ્મૃતિ અને તેમના ઉપદેશોની પુષ્ટિ દર્શાવે છે.
ભારત અને વિદેશોમાં મહાવીર જયંતિ કેવી રીતે મનાવાય છે
આ તહેવાર માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ નેપાળ, શ્રીલંકા, અમેરિકા અને યુકે જેવા દેશોમાં પણ ભક્તિ અને ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. વિદેશમાં જૈન કેન્દ્રો દ્વારા સરઘસ, પ્રવચનો, ભજન સાંજ અને દાન કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે. ઉપદેશોનું સોશિયલ મીડિયા અને ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ પર પણ જીવંત પ્રસારણ કરવામાં આવે છે.
જૈન મંદિરોમાં વિશેષ આયોજન અને શોભયાત્રાઓ
આ દિવસે મંદિરોને ફૂલો અને દીપોથી સજાવવામાં આવે છે. ભગવાન મહાવીરની મૂર્તિને રથમાં વિરાજીત કરી નગર ભ્રમણ કરાવવામાં આવે છે. સામુહિક પૂજા, અન્નદાન, ચિકિત્સા શિબિર અને વસ્ત્ર વિતરણ જેવા સેવા કાર્યનુ પણ આયોજન થાય છે.
5 રહસ્ય જે મહાવીર જયંતિને બનાવે છે અનોખુ
મહાવી જયંતિ ફક્ત એક પારંપારિક પર્વ નથી પણ અનેક રહસ્યમય અને પ્રેરણાદાયક તથ્યો સાથે જોડાયેલુ છે. અહી પ્રસ્તુત છે પાંચ નહી સાંભળેલા રહસ્ય જે તેને વધુ રોચક અને પ્રેરક બનાવે છે.
1. મહાવીરનુ વાસ્તવિક જન્મ સ્થાન
પારંપારિક માન્યતા મુજબ ભગવાન મહાવીરનો જન્મ કુંડલપુર (વૈશાલી, બિહાર)માં થયો હતો. પણ કેટલાક વિદ્વાન બસાઢ કે અન્ય સ્થાનોનો ઉલ્લેખ કરે છે. આ સ્થાન સંબંધી વિવિધતા આ વિષયને ઐતિહાસિક શોધનુ કેન્દ્ર બનાવે છે.
2. જન્મ સાથે જોડાયેલી ચમત્કારી ઘટનાઓ
એવુ કહેવાય છે કે રાની ત્રિશલાએ મહાવીરના જન્મ પહેલા 16 વિશેષ સ્વપ્ન જોયા હતા જેને શુભ સંકેત માનવામાં આવ્યા. તેમના જન્મ સમયના વાતાવરણમાં દિવ્યતા, પ્રકાશ અને સુગંધ ફેલાય ગઈ હતી.
3. જ્યોતિષીય મહત્વ
મહાવીરન જન્મ ચૈત્ર શુક્લ ત્રયોદશીના રોજ થયો હતો. એવુ કહેવાય છે કે એ સમયે ગુરૂ અને ચંદ્રમાનો દુર્લભ યોગ બન્યો હતો જે આધ્યાત્મિક શક્તિનુ પ્રતિક માનવામાં આવે છે.
4. ચંદ્ર પંચાગ સાથે સંબંધ
મહાવીર જયંતી હિન્દુ ચંદ્ર પંચાગ મુજબ ઉજવાય છે. જેના કારણે દર વર્ષે તેની Gregorian તિથિ બદલાય જાય છે. આ પંચાગીય ફેરફાર સામાન્ય લોકો માટે મોટેભાગે ભ્રમનુ કારણ બને છે.
5. ત્રિકાલજ્ઞ હોવાનો વિશ્વાસ
જૈન ગ્રંથો મુજબ ભગવાન મહાવીર ત્રિકાલજ્ઞ હતા - તે ભૂત, વર્તમાન અને ભવિષ્ય ત્રણેય કાળનુ જ્ઞાન ધરાવતા હતા. તેમની ભવિષ્યવાણીઓ અને શિક્ષાઓ આ વિશ્વાસને બળ આપે છે કે તે ફક્ત ધર્મગુરૂ નહી પણ દિવ્ય ચેતના હતા.
