શિયાળો આવતાની સાથે જ આપણે અનેક પ્રકારની બીમારીઓનો શિકાર થવા લાગે છે, તેથી તેનાથી બચવા માટે કેટલીક સાવચેતી રાખવી જોઈએ. શિયાળામાં સ્વસ્થ રહેવા માટે આપણે વિવિધ ઉપાયોનો પણ આશરો લઈએ છીએ. શિયાળાની ઋતુમાં ત્વચા અને હોઠ ફાટવા લાગે છે, સાથે જ શરીરના અન્ય ભાગોમાં પણ કેટલાક ફેરફારો આવવા લાગે છે, તેથી ધ્યાન આપવું ખૂબ જ જરૂરી બની જાય છે. જ્યારે પણ શિયાળાની ઋતુ શરૂ થાય છે, તે જ સમયે નાના બાળકો, વૃદ્ધો અને મહિલાઓ માટે ઘણી સમસ્યાઓ શરૂ થાય છે. આ એવો સમય છે જ્યારે કોઈપણ વ્યક્તિ માટે પોતાની જાતની વધારાની કાળજી લેવી જરૂરી બની જાય છે.
આ ઋતુમાં પરિવારના યુવાનોએ બાળકો અને વડીલોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ, કારણ કે આ લોકો નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિના શિકાર હોય છે અને તેના કારણે તેમને કેટલીક બીમારીઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે. આથી જે લોકો ઋતુ પ્રમાણે પોતાનું અને પોતાના પરિવારના સભ્યોનું ધ્યાન રાખે છે, બીમારીઓ ઓછી આવે છે કે ક્યારેય તેમની નજીક આવતી નથી, પરંતુ જે વ્યક્તિ આ ઋતુમાં બેદરકાર રહે છે, તેને શિયાળામાં અનેક પ્રકારની બીમારીઓનો સામનો કરવો પડે છે.
શરદી અને ઉધરસ:
તમે શિયાળામાં ત્વચા અને વાળની ખૂબ કાળજી લીધી હશે, પરંતુ શરદી-ખાંસી, તાવ અને અન્ય રોગોથી બહુ ઓછા લોકો બચે છે, તેનું મુખ્ય કારણ તાપમાનમાં ફેરફાર છે. શિયાળાની ઋતુમાં કેટલીક સામાન્ય બીમારીઓ હોય છે જેમ કે વહેતું નાક, ખાંસી કે તાવ. આ સમસ્યા એવા લોકોને વધુ હોય છે જેમની રોગપ્રતિકારક શક્તિ ઓછી હોય છે. શિયાળામાં શરદી-ખાંસી બહુ જલ્દી થાય છે પણ જલ્દી મટતી નથી તેથી આપણે કેટલીક નાની-નાની બાબતો પર ધ્યાન આપવું જોઈએ.
શરદી અને ઉધરસ થાય તો શું કરવું:
- પાણીને હૂંફાળું કરો અને તેમાં થોડું મીઠું નાખીને પાણીથી ગાર્ગલ કરો અથવા તેને બાફી લો.
આ સમય દરમિયાન વધુ ગરમ પ્રવાહીનો ઉપયોગ કરો.
- બદલાતા હવામાનનું ધ્યાન રાખો જેમ કે ગરમથી ઠંડીમાં કે તરત જ ઠંડીમાં ગરમ ન જાવ, નહીં તો આ ચેપનું કારણ બની શકે છે.
- હૂંફાળા પાણીમાં કેસર ભેળવીને પેસ્ટ બનાવો અને આ પેસ્ટને નાક, કપાળ, છાતી અને હાથની હથેળીઓ પર લગાવવાથી શરદી અને ફ્લૂમાં તરત રાહત મળે છે.
- સૂકું આદું, પીપળી, કાળા મરી અને લીકરને એકસાથે પીસીને મધ સાથે લેવાથી ઝડપથી ફાયદો થાય છે.
સોપારીના પાન પર લિકરિસ પાવડર રાખો અને તેને દાંત વડે ચાવતા રહો.
- હળદરનો પ્રયોગ આ રીતે કરી શકાય. ગરમ દૂધમાં ૧ ચમચી હળદર અને ચપટી મરીનું ચૂર્ણ નાંખી પીવું.. ૧ કપ પાણી ઉકાળી બે ચમચી હળદર ચૂર્ણ, ૧ ચમચી શુદ્ધ ઘી, ચપટી મીઠું નાખી થોડું ઠંડું પડે પછી પીવું.
- મરી એન્ટી ફંગલ, એન્ટી બેક્ટેરિયલ ગુણધર્મ ધરાવે છે તેથી જ શરદી, ફ્લૂ, ખાંસીને દૂર કરવા માટે તે અકસીર છે.
- સૂંઠ, મરી અને પીપર આ ત્રણેય ઔષધોના ચૂર્ણને સરખા ભાગે ભેળવી રોજ ૧ ચમચી ધી, મધ, ગરમ દૂધ કે નવશેકા પાણી સાથે લેવું.
- બે મરીને વાટી તેના ચૂર્ણને એક ચમચી મધમાં લસોટી ચાટી જવું. આનાથી સૂકી ખાંસીમાં ખૂબ રાહત થાય છે અને અવાજ ખૂલે છે.
આદું
- સહેજ તીખો સ્વાદ ધરાવતું આદુ શરદી અને ફ્લુની રોકથામ અને ઈલાજ માટે તો જાણીતું છે. આદુ લીંબુનો જ્યુસ ખૂબ તાજગીદાયક છે અને તે રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારે છે.
- એક કપ પાણીમાં થોડાં તુલસીના પાન, બે મરી અને થાડું પીસેલું આદુ નાંખી ઉકાળવું. થોડું ઠંડુ થાય પછી - ગાળી, અક ચમચી મધ નાંખીને પીવું. આદુ- તુલસીની ચ્હાથી કફ છૂટો પડે છે અને શરદીમાં તરત રાહત થાય છે.
- આ ઉપરાંત છાતી પર, કપાળ પર, નાક-ગળા પર સરસિયાનું માલીશ કરવું.
- ગરમ પાણીની વરાળનો નાસ લેવો.
- જ્યારે શરદી-ખાંસી ન હોય ત્યારે પ્રાણાયામ કરવો. ઊંડા શ્વાચ્છોશ્વાસની કસરત કરવાથી વારંવાર શરદી થતી અટકાવી શકાય છે.
- ખોરાકમાં મોસમી ફળો, લીલાં શાકભાજી, સલાડ, સૂપ વગેરેનો સમાવેશ કરવો. સૂપ કે રાબ જેવી પ્રવાહી વાનગી સૂંઠ નાંખી પીવી.
- ખોરાક તાજો, ગરમ, તરત પચી જાય તેવો જ લેવો.
- શરદી અને ઉધરસ, તાવ શરદી, ઉધરસ નો ઉપાય,
- ગરમ પાણીમાં થોડું મીઠું નાંખી પાણીના કોગળા કરો, આમ કરવાથી તમારા ગળાને રાહત મળશે.
- કોફી અને ચા જેવું ગરમ પીણું પીતા રહો. હુંફાળુ પાણી પણ પી શકો છો.
- ગરમ પાણીમાં હળદરનો પાવડર, આદુનો પાવડર અને એક ચમચી મધ ઉમેરો. આનાથી તમને કફમાં જ રાહત નહીં મળે પણ તમારા શરીરનો દુખાવો, શરદી તેમજ માથાનો દુખાવો પણ દૂર થઇ જશે.
- શરદી માટે, ગરમ સ્ટીમ અર્થાત્ નાસ લેવો એ સૌથી ફાયદાકારક માર્ગ છે. આ માટે માર્કેટમાં સ્ટીમ મશીન મળે છે અને જો એ ન ખરીદવું હોય તો ઉકળતા પાણીમાં તમે વિક્સ, નિલગિરીનું તેલ કે નાસ લેવાની કેપ્સ્યુલ નાંખીને નાસ લઇ શકો છો. આ પ્રક્રિયા તમને બહુ જલ્દી રાહત આપશે.
- જ્યારે ચા બનાવતા હોવ ત્યારે તેમાં તુલસીના પાંદડા અને પીસેલું આદુ તેમજ મરી નાંખો, શરદી - ખાંસીમાં આ પીણું તમને સારી એવી રાહત પૂરી પાડશે.
- શરદી અને ખાંસીથી પીડાતી વ્યક્તિએ ચ્યવનપ્રાશ(આયુર્વેદિક ટોનિક) કે આંબળાનો મુરબ્બો ખાવાનો રાખવો જોઇએ. આમાં વિટામિન સીની ભરપુર માત્રા હોવાથી તમને શરદી-ખાંસી સામે રોગપ્રતિકારક ક્ષમતા મળી રહેશે.
