ભાદ્રપદના શુક્લ ચતુર્થીના દિવસે ભગવાન ગણેશનો જન્મ થયો હતો. આથી આ દિવસે ગણપતિની સ્થાપના કરીને ગણેશોત્સવની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. ચાલો પ્રથમ દેવતા ગણેશની પત્નીઓ વિશે ટૂંકમાં જાણીએ.
ગણેશની પત્નીઓ: ગણેશની રિદ્ધિ અને સિદ્ધિ નામની બે પત્નીઓ છે, જે પ્રજાપતિ વિશ્વકર્માની પુત્રીઓ છે. સિદ્ધિના 'ક્ષેમ' અને રિદ્ધિના 'લાભ' નામના બે પુત્ર હતા. લોક પરંપરામાં આને 'શુભ લાભ' કહેવામાં આવે છે. સંતોષી માતાને ગણેશની પુત્રી કહેવામાં આવે છે. ગણેશજીના પૌત્રો આમોદ અને પ્રમોદ છે. શાસ્ત્રોમાં સંતોષ અને પુષ્ટિને ગણેશની પુત્રવધૂ કહેવામાં આવે છે.
ગણેશ વિવાહ: શિવ-પાર્વતી લગ્ન, વિષ્ણુ-લક્ષ્મી લગ્ન, રામ-સીતા લગ્ન અને રુકમણી-કૃષ્ણ લગ્ન જેટલા પૌરાણિક કથાઓમાં પ્રખ્યાત અને લોકપ્રિય છે તે જ રીતે ગણેશ લગ્નની ચર્ચા પણ તમામ પુરાણોમાં રસપ્રદ જોવા મળે છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે તુલસીના લગ્ન પ્રસ્તાવને નકારી કાઢીને તુલસીના શ્રાપને લીધે ગણેશજીએ રિદ્ધિ અને સિદ્ધિ સાથે લગ્ન કર્યા હતા. ગણેશજીએ પણ તુલસીને શ્રાપ આપ્યો હતો કે જા એક રાક્ષસ સાથે લગ્ન કરશે. ત્યારબાદ તુલસીનો જન્મ વૃંદા તરીકે થયો હતો અને તેણે જલંધર સાથે લગ્ન કર્યા.
એવું પણ કહેવામાં આવે છે કે બ્રહ્માજીએ રિદ્ધિ અને સિદ્ધિને ગણેશ પાસે શિક્ષણ માટે મોકલ્યા હતા. જ્યારે પણ ગણેશ પાસે લગ્નનો પ્રસ્તાવ આવે ત્યારે રિદ્ધિ અને સિદ્ધિ બંનેએ ગણેશ અને તેના દિમાગને ભટકાવી દીધા કારણ કે તે બંને તેની સાથે લગ્ન કરવા ઇચ્છતા હતા. એક દિવસ ગણેશજી વિચારમાં પડી ગયા કે દરેકના લગ્ન થઈ ગયા છે, મારા લગ્નમાં કેમ વિરામ છે? પછી જ્યારે તેને રિદ્ધિ અને સિદ્ધિની ક્રિયાની ખબર પડી, ત્યારે તેણે તેમને શાપ આપવાનું શરૂ કર્યું ત્યારે જ બ્રહ્મા ત્યાં આવ્યા અને તેમણે ગણેશને આમ કરવાનું બંધ કર્યું અને રિદ્ધિ અને સિદ્ધિ સાથે લગ્ન કરવાની સલાહ આપી. ત્યારે ગણેશજી સંમત થયા. ત્યારબાદ ગણેશજીના લગ્ન ધૂમ્મસથી થયાં.
રિદ્ધિ અને સિદ્ધિ: શ્રીગણેશની સાથે, તેમની બંને પત્નીઓ રિદ્ધિ-સિદ્ધિ અને તેમના પુત્ર શુભ-ગેઇન (નફો અને ખોટ) ની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. રિદ્ધિ (શાણપણ - અંતકરણની દેવી) અને સિદ્ધિ (સફળતાની દેવી). સ્વસ્તિકની બંને જુદી જુદી લીટીઓ ગણપતિની પત્ની રિદ્ધિ-સિદ્ધિ દર્શાવે છે. રિદ્ધિ અને સિધ્ધિના નીચે આપેલા મંત્ર સાથે પૂજા કરવાથી ગરીબી અને અશાંતિ દૂર થાય છે. ઘરમાં સુખ, સમૃદ્ધિ અને શાંતિનો નિવાસ છે.
* ગણેશ મંત્ર - ઓમ ગન ગણપતયે નમ:.
* રિદ્ધિ મંત્ર- ॐ હેમાવર્ણાય રિદ્ધયે નમ:।
* સિદ્ધિ મંત્ર - ઓમ સર્વજ્ઞાનભૂષિતાય નમ.।
* શુભ મંત્ર- ॐ પૂર્ણય પૂર્ણામદાય શુભાય નમ::.
* મંત્ર મંત્ર- ॐ સૌભાગ્ય પ્રદ્યા ધના-ધન્યયુક્તકાય લાભે નમ:
સિદ્ધિનો અર્થ: સિદ્ધિ શબ્દનો અર્થ સામાન્ય રીતે સફળતા છે. સિદ્ધિ એટલે કોઈ ચોક્કસ કાર્યમાં પરિપૂર્ણ થવું સિદ્ધિ શબ્દનો અર્થ સામાન્ય રીતે ચમત્કારો અથવા રહસ્યો માટે થાય છે, પરંતુ યોગ મુજબ સિદ્ધિનો અર્થ ઇન્દ્રિયોની પુષ્ટિ અને સામાન્યતા છે. તે છે, જોવાની, સાંભળવાની અને સમજવાની ક્ષમતાનો વિકાસ. અહીં બે પ્રકારના સિધ્ધી છે, એક પેરા અને બીજો પ્લેસેન્ટા. વિષયને લગતી બધી શ્રેષ્ઠ, મધ્યમ અને અપૂર્ણ ઉપલબ્ધિઓને 'અપારા સિદ્ધિ' કહેવામાં આવે છે. તે મુમુખુસ માટે છે. આ સિવાય, જેઓ આત્મ-અનુભવની ઉપયોગી પ્રાપ્તિ છે તે યોગીરાજ માટે ઉપયોગી 'પરા સિધ્ધિઓ' છે.
