Jagannath Rath Yatra 2025: ૩૦ એપ્રિલના રોજ અક્ષય તૃતીયાના શુભ અવસર પર, ભગવાન જગન્નાથ, દેવી સુભદ્રા અને બલભદ્રજીની વાર્ષિક રથયાત્રા માટે ભવ્ય રથોનું પરંપરાગત બાંધકામ શરૂ થઈ ગયું છે. આ સદીઓ જૂની પરંપરાનું પૌરાણિક મહત્વ છે.
પૌરાણિક માન્યતા અનુસાર, દ્વાપર યુગમાં, ભગવાન કૃષ્ણએ તેમના ભાઈ બલરામ અને બહેન સુભદ્રા સાથે અક્ષય તૃતીયાના દિવસે શહેરની ભ્રમણ માટે રથયાત્રા કાઢી હતી. આ ઘટનાને યાદ કરીને, દર વર્ષે આ તિથિએ રથનું નિર્માણ શરૂ કરવામાં આવે છે.
રથયાત્રાનો પૌરાણિક ઇતિહાસ
શ્રીમદ્ ભાગવત પુરાણ અનુસાર, જ્યારે ભગવાન કૃષ્ણ તેમના ભાઈ બલરામ અને બહેન સુભદ્રા સાથે દ્વારકામાં રહેતા હતા, ત્યારે એક દિવસ તેમણે રથ પર શહેરની ભ્રમણ કરવાનું નક્કી કર્યું. આ ઇચ્છા પૂરી કરવા માટે, તેમણે વિશ્વકર્મા પાસેથી ત્રણ ભવ્ય રથ બનાવડાવ્યા. બીજી માન્યતા અનુસાર, જ્યારે ભગવાન કૃષ્ણના મામા કંસએ તેમને મારવાની યોજના બનાવી, ત્યારે કંસએ તેમના દરબારી અક્રુરને રથ સાથે ગોકુળ મોકલ્યો અને કૃષ્ણ તેમના ભાઈ બલરામ સાથે રથ પર બેસીને મથુરા જવા રવાના થયા. એવું કહેવાય છે કે ગોકુળના લોકો આ દિવસને રથયાત્રાના પ્રસ્થાન તરીકે માનતા હતા.
જગન્નાથજી નંદીઘોષ રથ પર બિરાજમાન છે
ભગવાન જગન્નાથના રથનું નામ નંદીઘોષ છે, જેને બનાવવા માટે કારીગરો 832 લાકડાના ટુકડાઓનો ઉપયોગ કરે છે. આ ભવ્ય રથ ૧૬ પૈડા પર ઉભો છે, તેની ઊંચાઈ ૪૫ ફૂટ અને લંબાઈ ૩૪ ફૂટ છે. સારથિનું નામ દારુક છે, જ્યારે રક્ષકનું નામ ગરુડ છે. રથને ખેંચતા દોરડાનું નામ શંખચૂર્ણ નાગુની છે અને તેના પર ત્રૈલોક્ય મોહિની નામનો ધ્વજ લહેરાતો હોય છે. રથ ખેંચતા ચાર ઘોડાઓના નામ શંખ, બહલક, સુવેત અને હરિદાશ્વ છે. ભગવાન જગન્નાથના રથ પર નવ દેવતાઓ, વરાહ, ગોવર્ધન, કૃષ્ણ, ગોપીકૃષ્ણ, નરસિંહ, રામ, નારાયણ, ત્રિવિક્રમ, હનુમાન અને રુદ્ર સવારી કરે છે. આ રથને ગરુન્ડધ્વજ અને કપિધ્વજ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. નંદીઘોષ રથ ફક્ત ભગવાન જગન્નાથની યાત્રાનું માધ્યમ નથી પણ તે ભક્તિ, પરંપરા અને આધ્યાત્મિક ઉર્જાનું એક અનોખું પ્રતીક પણ છે.
