GANGAUR - ગણ એટલે શિવ અને ગૌર એટલે ગૌરી. આ દિવસે માતા ગૌરી અને ભગવાન શિવની પૂજા કરવાનો દિવસ છે. હકીકતમાં ગણગૌર પૂજન મા પાર્વતી અને ભગવાન શિવની પૂજાનો દિવસ છે. શિવ-પાર્વતીની પૂજાનો આ તહેવાર પરસ્પર સ્નેહ અને સાથની કામના સાથે જોડાયેલો છે. તેને શિવ અને ગૌરીની આરાધનાનો મંગલ ઉત્સવ પણ ખેવામાં આવે છે. દરેક વર્ષે ચૈત્ર મહિનામાં શુક્લ પક્ષની તૃતીયા તિથિના રોજ ગણગૌર તીજ ઉજવાય છે. આ દિવસે સુહાગન મહિલાઓ સૌભાગ્યવતીની કામના માટે ગણગૌર માતા એટલે કે માતા ગૌરીની પૂજા કરે છે.
ગણગૌર પૂજા 2024નુ શુભ મુહુર્ત - GANGAUR POOJAN 2023 Muhurat Time
ચૈત્ર માસના શુક્લ પક્ષની તૃતીયા તિથિ 10મી એપ્રિલે સાંજે 05.32 કલાકથી શરૂ થશે. તૃતીયા તિથિ 11 એપ્રિલને ગુરુવારે બપોરે 3 કલાકે પૂર્ણ થશે. આમ, તૃતીયા તિથિએ 11મી એપ્રિલે સૂર્યોદય થશે, તેથી 11મી એપ્રિલે ગણગૌરના વ્રત, પૂજા અને કથાનું આયોજન કરવામાં આવશે. ગણગૌર પૂજાનો શુભ સમય સૂર્યોદય અથવા સવારે 6:30 થી 8:24 સુધીનો છે. જો કોઈ કારણસર આ મુહૂર્ત ચૂકી જાય તો ગુરુવારે બપોરે 3:00 વાગ્યા પહેલા પૂજા અને કથા વગેરે કરવી ફરજિયાત છે.
ગણગૌર પૂજા વિધિ - GANGAUR POOJA VIDHI
આ દિવસે મહિલાઓ અને છોકરીઓ સજેધજે કરે છે. મહિલાઓ કળશમાં પાણી ભરવા તળાવ કે નદીમાં જાય છે અને તે કળશને ફૂલો અને પાંદળાથી શણગારે છે. તેને માથે રાખીને તે ગણગૌરના ગીતો ગાતી ગાતી ઘરે આવે છે. આ પછી, શુદ્ધ માટીમાંથી ગણગૌર એટલે કે શિવ અને પાર્વતીની મૂર્તિઓ બનાવીને, તેઓ તેને વેદી પર સ્થાપિત કરે છે. ગંગૌર સુંદર વસ્ત્રોમાં સજ્જ. તેમને રોલી, મહેંદી અને કાજલ જેવી વસ્તુથી શણગાવામાં આવે છે, તેને મીઠી વસ્તુઓ ધરાવામાં આવે છે. ભોગ અર્પણ કર્યા પછી ગૌરી વ્રત કથા વાંચવામાં આવે છે. અક્ષત, ચંદન, ધૂપ-દીપથી પૂજા કરવામાં આવે છે. મા ગૌરીને ચઢાવવામાં આવેલ સિંદુર સુહાગનસ સ્ત્રીઓ માંગમાં ભરવો જોઈએ. બપોરે ગૌરીની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ પછી માત્ર એક જ વાર ખાઇને વ્રતના પારણા કરવામાં આવે છે. પુરુષોને ગણગૌરનો પ્રસાદ આપવો વર્જિત માનવામાં આવે છે.
ગણગૌર પૂજાનુ મહત્વ - GANGAUR POOJAN IMPORTANCE
ચૈત્ર નવરાત્રિના ત્રીજા દિવસે શુક્લ પક્ષની તૃતીયા તિથિના રોજ ગણગૌરનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર અખંડ સૌભાગ્ય પ્રાપ્તિનો તહેવાર છે. ગણ એટલે શિવ અને ગૌર એટલે ગૌરી. આ દિવસે માતા ગૌરી અને ભગવાન શિવની પૂજા કરવામાં આવે છે. મહિલાઓ પોતાના પતિના લાંબા આયુષ્ય માટે આ વ્રત રાખે છે. જો અપરિણીત મહિલાઓ આ વ્રત કરે તો તેઓને મનવાંછિત પતિ મળે છે. પરિણીત મહિલાઓને સુખી દાંપત્ય જીવનનો આશીર્વાદ મળે છે. આ દિવસે નિયમ પ્રમાણે શિવ ગૌરીની પૂજા કરવાથી ઘરમાં સુખ, સમૃદ્ધિ અને શાંતિ આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે દેવી પાર્વતીએ પણ અખંડ સૌભાગ્યની ઈચ્છા સાથે તપસ્યા કરી હતી. આ તપના કારણે ભગવાન શિવ તેમના પતિ તરીકે મળ્યા. આ દિવસે ભગવાન શિવે દેવી પાર્વતીને આશીર્વાદ આપ્યા હતા અને દેવી પાર્વતીએ મહિલાઓને અખંડ સૌભાગ્યનું વરદાન આપ્યું હતું. તેથી જ આ દિવસથી ઉપવાસની પ્રથા ચાલી રહી છે.
GANGAUR VRAT KATHA BEHIND STORY- ગણગૌર વ્રત પાછળ શુ છે સ્ટોરી
ચૈત્ર માસના શુક્લ પક્ષની તીજના દિવસે ગણગૌરનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર હોળીના બીજા દિવસથી શરૂ થાય છે, જે 16 દિવસ સુધી ઉજવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ગંગૌર તેના ઘરે આવે છે અને પછી ભગવાન તેને લાવવા માટે તેની પાછળ આવે છે, અને છેવટે ચૈત્ર શુક્લ દ્વિતિયા અને તૃતીયાના રોજ, ગંગૌરને તેના સાસરે મોકલવામાં આવે છે.
GANGAUR VRAT NI STORY - ગણગૌરની વ્રત કથા
ગણગૌર વ્રતનો સંબંધ ભગવાન શિવ અને માતા સાથે છે. શાસ્ત્રોમાં વર્ણવેલ કથા અનુસાર, એકવાર ભગવાન શિવ, માતા પાર્વતી અને નારદ મુનિ યાત્રાએ ગયા હતા. દરેક જણ એક ગામમાં પહોંચે છે. જ્યારે ગ્રામજનોને આ વાતની જાણ થઈ ત્યારે ગામની સંપન્ન અને શ્રીમંત મહિલાઓએ વિવિધ સ્વાદિષ્ટ વાનગીઓ બનાવવાની તૈયારી શરૂ કરી. , જેથી પ્રભુ સારું ભોજન ખાઈ શકે. ગરીબ પરિવારોની મહિલાઓ તેમની પાસે જે કંઈ સંસાધનો હોય તે આપવા માટે પહેલેથી જ પહોંચી ગઈ હતી. આવી સ્થિતિમાં માતા પાર્વતીએ તેમની ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈને તે બધી સ્ત્રીઓ પર અમૃત છાંટ્યું. પછી થોડા સમય પછી શ્રીમંત પરિવારની મહિલાઓ વિવિધ મીઠાઈઓ અને વાનગીઓ લઈને ત્યાં પહોંચી ગઈ પરંતુ માતા પાસે તેમને આપવા માટે કંઈ બચ્યું ન હતું.
આના પર ભગવાન શિવે માતા પાર્વતીને કહ્યું કે હવે તમારી પાસે તેમને આપવા માટે કંઈ બચ્યું નથી કારણ કે તમે ગરીબ મહિલાઓને તમામ વરદાન આપી દીધા છે. આવી સ્થિતિમાં હવે તમે શું કરશો? પછી માતા પાર્વતીએ તેમનું લોહી છાંટીને તેમના પર આશીર્વાદ વહેંચ્યા. આ દિવસે ચૈત્ર માસની શુક્લ તૃતીયા હતી, ત્યાર બાદ તમામ મહિલાઓ પોતાના ઘરે પરત ફરી હતી. આ પછી માતા પાર્વતીએ નદીના કિનારે સ્નાન કર્યું અને રેતીમાંથી મહાદેવની મૂર્તિ બનાવી અને તેમની પૂજા કરી. પછી તેણીએ રેતીની વાનગી બનાવી અને તેને ભગવાન શિવને અર્પણ કરી અને રેતીના બે કણો પ્રસાદ તરીકે લીધા પછી તે ભગવાન શિવ પાસે પાછી ફરી
ભગવાન શિવ આ બધી બાબતો જાણતા હતા, તેમ છતાં માતા પાર્વતીને ચીડાવવા માટે, તેમણે પૂછ્યું કે તેણીએ સ્નાન કરવામાં ઘણો સમય લીધો. ત્યારે માતાએ કહ્યું કે તેના માતા-પિતા મળ્યા હતા જેના કારણે આટલો વિલંબ થયો. ત્યારે ભગવાન શિવે માતા પાર્વતીને પૂછ્યું કે તમારી પાસે તો કંઈ નહોતું, તમે સ્નાન કર્યા પછી પ્રસાદ તરીકે શું લીધું? તેના જવાબમાં માતાએ કહ્યું કે ભાઈ અને ભાભીએ દૂધ અને ભાત તૈયાર કર્યા છે અને તેનું સેવન કરીને હું સીધી તમારી પાસે આવી છું.
ત્યારે ભગવાન શિવે ભાઈ ભાભીને ઘરે જવાનુ કહ્યુ, જેથી તેઓ તેમના ઘરમાં બનેલ દૂધ ભાતનો સ્વાદ ચાખી શકે. ત્યારે માતા પાર્વતીએ ખુદને મુશ્કેલીમાં મુકાયેલા જોઈને પોતાના મનમાં ભગવાન શિવનું સ્મરણ કર્યું અને તેને પોતાનું સન્માન બચાવવા કહ્યું. આ પછી, નારદ મુનિને સાથે લઈને ત્રણેય લોકો નદી કિનારે ગયા. ત્યાં પહોંચીને જોયું તો એક મહેલ બનેલો છે. જ્યાં તેમની ખૂબ જ મહેમાનગીરી કરવામાં આવી હતી. આ પછી, જ્યારે ત્રણેય જણ ત્યાંથી ચાલવા લાગ્યા, ત્યારે થોડે દૂર ચાલ્યા પછી ભગવાન શિવે માતાને કહ્યું કે હું મારી માળા તમારા પિયર જ ભૂલી ગયો છું.
માતા પાર્વતીની વિનંતી પર, જ્યારે નારદજી ફરીથી માળા લેવા માટે તે સ્થાન પર ગયા, ત્યાં પહોંચ્યા પછી તેઓ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા કારણ કે તે સ્થાન પર ચારે બાજુ સુમસામ જંગલ સિવાય બીજું કંઈ નહોતું. પછી તેણે એક ઝાડ પર ભગવાન શિવની રુદ્રાક્ષની માળા જોઈ, તે લઈને તેઓ પરત ફર્યા અને ભગવાન શિવને બધું કહ્યું. ત્યારે ભગવાન શિવે કહ્યું કે આ બધી માયા દેવી પાર્વતીની છે. તેણી તેની પૂજાને ગુપ્ત રાખવા માંગતી હતી, તેથી તે ખોટુ બોલ્યા સતિત્વના બળ પર આ ભ્રમ બનાવ્યો
ત્યારે નારદજીએ દેવી માતાને કહ્યું કે માતા તમે ભાગ્યશાળી અને આદિશક્તિ છો. આવી સ્થિતિમાં ગુપ્ત રીતે કરવામાં આવતી પૂજા વધુ શક્તિશાળી અને સાર્થક હોય છે. ત્યારપછી જે મહિલાઓ આ રીતે ગુપ્ત રીતે પૂજા કરે છે અને સૌભાગ્યની ઈચ્છા રાખે છે, તેમની મનોકામનાઓ મહાદેવની કૃપાથી અવશ્ય પૂર્ણ થશે. આ કથાના કારણે ત્યારથી મહિલાઓ પોતાના પતિથી છુપાવીને ગણગૌર વ્રત કરે છે. ત્યારથી ગણગૌરની આ ગુપ્ત પૂજાની પરંપરા ચાલી આવે છે.
ગણગૌરને મહિલાઓનો તહેવાર માનવામાં આવે છે, તેથી ગણગૌર પર ચઢાવવામાં આવતો પ્રસાદ પુરુષોને આપવામાં આવતો નથી. ગણગૌરની પૂજામાં એવી જોગવાઈ છે કે જે સિંદૂર દેવી પાર્વતીને ચઢાવવામાં આવે છે, મહિલાઓ તેને પોતાની ઈચ્છા પ્રમાણે શણગારે છે. સાંજના શુભ મુહૂર્તમાં ગણગૌરને જળ ચઢાવ્યા પછી તેને કોઈ પવિત્ર તળાવ કે નદીમાં વિસર્જિત કરી દેવામાં આવે છે.
